Een landgoed waar mens én natuur zich thuis voelen
We hebben maar één aarde, en daar moeten we zuinig op zijn. Daarom is duurzaamheid bij de bouw van Landgoed in den Houte in Noordwijkerhout de basis waarop alles is afgestemd, van het grote geheel tot in de kleinste details. Dat zie je bijvoorbeeld aan het materiaalgebruik en de energiesystemen, maar ook in de inrichting van de parken. Het landgoed moet een plek zijn waar niet alleen de mensen, maar ook bijen, vlinders, egels en vogels zich thuis voelen. Voor dit artikel spraken wij met Jos de Graaf, landschapsontwerper bij ontwerpbureau Rrog. Samen met zijn collega's houdt hij zich al lange tijd bezig met de vraag hoe het landgoed het beste kan worden vormgegeven met oog voor de mens én de natuur.
Rrog
Rrog is een ontwerpbureau voor stedenbouw en landschap. Het doel is om aantrekkelijke, toekomstgerichte ruimtes te maken voor planten, dieren en mensen. De Graaf: "Het is onze taak om diverse belangen met elkaar in balans te brengen, met aandacht voor de cultuurhistorie, de bewoners en de natuur. Alles hangt met elkaar samen."
Twee delen
Op het landgoed zijn twee verschillende gebieden te onderscheiden. De Graaf licht toe: "Het eerste gebied omvat De Lanen en de parken rond het Sint Bavogebouw. Dit gebied kenmerkt zich door strakke lijnen en rechte wegen. Het tweede gebied, waar De Bosrand, Waterweide en Langehorst deel van uitmaken, is weer heel anders. Je vindt hier slingerende weggetjes en veel bomen. De aanjager in dit gebied is natuurlijk de historische Engelse tuin."
Biodiversiteit
Het bestaansrecht van mens, flora en fauna zijn volgens De Graaf onlosmakelijk met elkaar verbonden: "Denk bijvoorbeeld aan de bij, die onze fruitbomen bestuift. Maar ook vlinders en andere insecten zijn belangrijk in de natuur en zijn onderdeel van een levenscyclus voor andere dieren en planten. Het is daarom van onschatbare waarde dat we het ecosysteem beschermen en ondersteunen voor de toekomst van onze planeet."
Bomen en hagen
Hoe gaat dat in zijn werk? De Graaf: "Op het landgoed passen we verschillende ingrepen toe om de biodiversiteit te versterken. De Engelse tuin, het Sint Bavopark en de kastanjelaan vormen samen een groene route voor dieren. Hier zijn veel bomenlanen met dichte kronen. Dit is belangrijk voor de vliegroutes van vleermuizen. Bestaande bomen worden aangevuld met nieuwe bomen om gaten in de route op te vullen. De bomen vormen ook een schuil- en nestplek voor vogels." De landschapsinrichting beperkt zich niet tot de parken maar strekt zich uit tot in de tuinen van de woningen. "Je kunt de erven afscheiden door schuttingen en muren te plaatsen, maar veel beter is een groene haag. Hagen zijn uitstekende schuilplekken voor egels en vogels. Tegelijk zijn de hagen ook een belangrijke voedselbron voor zowel insecten als kleine zoogdieren. Daarom worden veel woningen inclusief tuinhaag opgeleverd. Het oogt ook gelijk groen."
Nestgelegenheid
Het landgoed heeft van zichzelf al belangrijke groenstructuren, die zoveel mogelijk behouden blijven. En er worden ook nieuwe structuren toegevoegd. Daarnaast wordt er ook aam de nestgelegenheid van vogels gedacht. De Graaf: "Dit doen we bijvoorbeeld door nestmogelijkheden te maken in de gevels van de nieuw te bouwen woningen, zoals voor de huismus. In de parken zorgen we ook voor nestgelegenheid voor bijvoorbeeld de ransuil en de torenvalk. Daarnaast komen er bijenhotels nabij de bloemrijke wadi's."
Bloemrijk grasland
Bij elk landschapselement is nagedacht over hoe dit bijdraagt aan biodiversiteit, klimaatadaptatie én het welzijn van de mens. De Graaf wijst op de wadi's: "De wadi's vormen een onderdeel van een gezond functionerend watersysteem. Ze vangen overtollig regenwater op. Deze wadi's zullen een ander maaibeleid krijgen, waardoor er een bloemrijk grasland ontstaat. Dit is een ideale plek voor insecten en geeft ook nog kleur aan de wijk!"
Tips voor eigen tuin
Je hoeft geen landschapsarchitect te zijn om iets te kunnen betekenen voor de natuur op het landgoed. Ook de bewoners van het landgoed kunnen een steentje bijdragen aan de duurzaamheid en de biodiversiteit. De Graaf sluit af met een paar waardevolle tips voor de bewoners van de woningen met een tuin: "Het belangrijkste is om niet je hele tuin te betegelen. Het groen in je tuin zorgt voor verkoeling en voor de goede afwatering van regen. Daar heeft dus niet alleen de natuur, maar ook jij zelf profijt van. Met een regenton kun je water opvangen dat je in tijden van droogte gebruikt om de planten in je tuin te bewateren. Qua beplanting is het nuttig als je variatie maakt in vaste planten, struiken en (kleine) boompjes in je tuin. Per laag leven namelijk verschillende dieren die nuttig zijn. Kijk dan bij de aanschaf in welk seizoen het bloeit. Als je voor verschillende periodes een bloeier hebt, kun je een hele lange tijd genieten van de bloemen. En ook bijen en vlinders zijn gebaat bij een lange periode waarin ze voedsel kunnen vinden. Een bessenstruik is voor vogels een ware traktatie. Een vogelhuisje of bijenhotel maakt het helemaal af."